‘Dit is niet van mij!’ Traumaopstelling met het paard, bevrijdend en verhelderend!

Trauma coaching met systemische paardencoaching

In het begin dacht ik nog niet zo na over hoe mijn moeder aan haar (Narcistische) Persoonlijkheidsstoornis is gekomen. Echter tijdens mijn opleiding systemisch werk met paarden werd ik door mijn eigen coachsessie met als thema ‘narcistische moeder’ hier verder door getriggerd en wilde graag de oorzaak weten. Ik had al eerder een opstelling gedaan met mijn moeder als thema, echter het effect van een systemische paardencoachsessie met representanten én het paard was echt fenomenaal, bevrijdend en verhelderend!

De trauma opstelling

Tijdens het opstellen van de representanten en het paard in de sessie reageert mijn lichaam direct. Sinds de breuk met mijn moeder heb ik altijd pijnscheuten aan de rechterzijde van mijn hart als ik aan haar denk en over haar praat, heel typisch maar het is zo. Naarmate de rouwverwerking vordert van dit ‘levende verlies’ neemt de kracht van de pijnscheuten af en als ik niet met haar bezig ben is deze pijn er ook niet. We stellen representant 1 op als mijn moeder en de 2e representant als oorzaak, die nog onbekend is voor mij, maar dat er iets is in de familiegeschiedenis en bij mijn moeder dat staat als een paal boven water. Het paard wordt opgesteld als informatie- en hulpbron, wat betekent dat het paard zal laten zien wat er nodig is en waar dieper op doorgepakt mag worden.

Zoals in een eerdere sessie van familie opstellingen kan de representant van mijn moeder mij wederom niet aankijken en blijft voor zich uit naar de grond staren. Daarnaast geeft de representant aan dat ze zich moe en leeg voelt. ‘Het hoeft allemaal niet zo meer’ geeft de representant aan. Ik kan haar (representant van mijn moeder) wel aankijken en voel weer die pijn, ditmaal versterkt door trillingen in mijn rechterbeen. Apart dat ik nu ook die trilling erbij krijg. Dat mijn moeder mij niet kan aankijken klopt, zeker op het laatste contactmoment voor de breuk werd dit zo duidelijk voor mij. Ik vertelde haar dat ik van haar hou en bang was om haar te verliezen, maar dat ik ook van pap hou en hem net zo wil helpen als dat ik haar had geholpen. Ik zag die ogen groot worden, in paniek en wegkijkend. Paniek, want iemand met narcisme daar mag je niet te dicht bij komen en dat terwijl ik zeg dat ik van haar hou, dit was dus voor haar gevaarlijk en niet wetende hoe daarmee om te gaan deed ze wegkijken.

De representant voor Oorzaak geeft aan alleen maar naar de grond te willen kijken en voelt zich beroerd, moe en leeg. Voor mij is het gedrag van Oorzaak en Ma herkenbaar inmiddels, maar wat is nu die oorzaak? Dat zou ik zo graag willen weten, zodat ik het nog beter kan begrijpen waarom zij dat narcistisch gedrag laat zien en een spoor van verdriet en verderf creëert in haar leven en bij de mensen dicht om haar heen.

Een vaste plek voor je op de grond kan duiden op verlies, wens om te sterven of iets wat je graag wil loslaten/ verliezen. Op de vraag van de begeleider of de plek een overleden persoon of een slachtoffer moet voorstellen is het bingo! Slachtoffer, dat is het woord dat ma altijd gebruikt “ik ben geen slachtoffer, ik ben een vechter!” O, wat gebruikte ze dat woord vaak en beschuldigde juist een ander ervan dat die een slachtofferrol aannam. Nu achteraf gezien is het juist omgekeerd, want zij durft haar verantwoordelijkheden niet onder ogen te zien en te nemen. En kruipt juist in de slachtofferrol van “kijk eens wat mij allemaal wordt aangedaan, je moest eens weten….” of de opmerking “ik niet gelukkig, dan zij ook niet gelukkig daar zorg ik wel voor”.

Zodra een 3e representant wordt ingebracht in het veld en die gaat staan voor Slachtoffer gebeurt er zoveel van binnen. Emoties razen door mijn lichaam, ik begin te huilen, trillingen bij mijn mond, naast mijn licht trillende rechterbeen als reactie op Ma begint nu mijn linkerbeen te trillen als reactie op Slachtoffer. En niet een klein beetje trillen, maar echt fors dat ik zelfs mijn been in beginsel probeer stil te krijgen met mijn beide handen wat niet lukt. Laat het maar gebeuren, laat het er maar zijn, dacht ik. En ondertussen word ik ook goed in de gaten gehouden door de begeleider of het allemaal nog wel past in mijn ‘window of tolerance’ (Siegel, 1999).

Window of Tolerance

Deze term wordt vaak gebruikt in traumabehandeling en psychologie, iedereen heeft een window waarbinnen je bepaalde stress als gevolg van bijvoorbeeld trauma’s kan verdragen, wanneer de stress buiten dit raamwerk valt, dan loop je risico om te komen in een vecht-, vlucht- of bevriezingsstatus. De statussen waarin iemand schiet als zijn overlevingsmodus wordt geactiveerd. Maar het gaat goed, ik kan nog verder gaan met de sessie.

Deze ‘shit’ is niet van mij!

Gedurende de sessie wordt vooral de relatie tussen Slachtoffer en Ma besproken, iedere respons die gegeven wordt vanuit de representanten Slachtoffer en Ma voel ik in mijn lijf en mijn lichaam reageert hierop. Het wordt voor mij nog helderder dat wat ik dacht ook klopt. Ik heb een heel groot deel van mijn leven de ellende van een ander, in dit geval de ‘shit’ van Ma gedragen uit loyaliteit als een kind naar haar moeder toe. Ik heb die ellende willen dragen voor haar, willen oplossen wat niet gaat want dit is niet van mij! Gedurende de gehele sessie zag en voelde ik de ‘shit’ maar voelde ik nu ook héél duidelijk dat dit niet van mij is, dit is van Ma! Het feit dat zij haar ‘shit’, in dit het geval het Slachtoffer die daarvoor symbool staat, niet eens durft aan te kijken en mij ook niet, bevestigd voor mij het gevoel wat ik al had. Diep van binnen zit een klein angstig meisje in mijn moeder, wat ze probeert te verhullen met groots narcistisch gedrag. Afstoten, geen gevoelens laten zien, om je heen meppen, alles om maar niet de eigen ‘shit’ onder ogen te hoeven komen, alles om maar weg te blijven van jezelf en de schuld bij een ander te leggen waardoor de focus weer is verschoven naar de ander. En hoe vreselijk de impact van narcisme ook is op haar, op mij en op anderen in haar omgeving, het is haar overlevingsmechanisme. Vanuit dat oogpunt is het eigenlijk ook wel triest. De begeleider laat vervolgens de representanten en mij een aantal zinnen zeggen, afkomstig vanuit systemisch werk.

Systemische werk en lichaamswerk met behulp van het paard

Iedereen leeft in systemen, zoals je familie, je werk, je vrienden. In ieder systeem kan je patronen of thema’s herkennen die generaties doorgegeven worden, onbewust. In mijn familiesysteem komen onder andere de thema’s geld, narcisme, voortijdige breuk tussen zonen en moeder en misbruik generaties lang voor. Onlangs werd dit wederom bevestigd toen ik het levensverhaal van mijn opa las en hoorde door een neef van hem. Mijn moeders oma had ook symptomen van narcisme, de relatie tussen mijn opa en zijn moeder was ook voortijdig kapot gelopen. En geld was er nooit genoeg. Ook in de nieuwe generaties binnen de familie zie ik systemische thema’s terugkeren. Ik ben heel bewust die cirkel aan het doorbreken, dat is ook de reden dat mijn man en ik geen kinderen hebben. Een heftig besluit waar ik wel de volle 100% achter sta.

Systemische paardencoaching is gericht op systemisch werk én lichaamswerk. Systemisch werk zorgt ervoor dat je bewust wordt van jouw loyaliteit aan jouw systeem van herkomst, waarin je soms zo verstrikt zit dat je niet voluit je leven kan leven. Door een familieopstelling of een traumaopstelling te doen worden onderlinge verhoudingen en verstoringen zichtbaar en voelbaar. Ook de samenhang met de verschillende generaties in het familiesysteem krijgt hierbij aandacht. Lichaamswerk is primair gericht op het waarnemen en uiten van gevoelens, sensaties in het lichaam en die te koppelen aan emoties die geuit mogen worden. Bij trauma heb je vaak last van dissociatie, oftewel een vorm van afscheiding tussen bijvoorbeeld je hoofd en je gevoel. Je gevoelens worden afgevlakt, je ervaart ze minder intens of soms helemaal niet. Dit is een beschermingstactiek die onbewust ingezet wordt. De combinatie van systemisch werk met lichaamswerk vergroot de mogelijkheid tot het inslaan van een nieuwe weg, waarbij het paard zorgt dat alles in het hier & nu afspeelt zodat je geen herbelevingen krijgt én je weer gaat leren voelen wat er allemaal in je lijf gebeurt en dat kunnen nog wel eens mooie gewaarwordingen zijn.

Terug geven wat niet van jou is

Richting het einde van de sessie heb ik de ‘shit’ die ik al die tijd heb gedragen teruggeven aan mijn moeder, daar waar het hoort. En weer bevestigt mijn lichaam dit, dit trauma zat werkelijk diep opgeslagen in mijn lichaam en wil er nu uit. Ik sta te trillen op mijn benen en door mijn hele lijf, luidkeels huilen en bijna kokhalzen om de ‘shit’ eruit te laten. En dan….. dan voel je dat je de last aan het kwijt raken bent, de last die je bijna je hele leven onbewust en bewust hebt gedragen voor een ander. Het trillen van mijn been stopt vrijwel direct. Door te laten gebeuren wat er in mijn lijf opgesloten zat en eruit liet komen, heb ik daarmee de bewegingen afgemaakt die mijn lichaam al die jaren heeft willen doen als gevolg van de traumatische ervaringen rondom dit thema. Het trillen, het kokhalzen, alle emoties die ik vroeger nooit ruimte aan had gegeven omdat dat er niet mocht zijn. Emoties hoorde niet thuis in ons gezin, daar moest je maar ‘mee leren leven’ of is het achteraf gezien beter om te zeggen die moest je maar onderdrukken. Maar wat erin zit, wil er uit vroeg of laat. Hoe langer je wacht met de verwerking van traumatische ervaringen, des te langer en dieper weggestopt zit het trauma in je lichaam opgeslagen en kan je zelfs lichamelijke klachten ervaren als rugpijnen, schouderpijnen, vermoeidheid, slecht slapen, hoofdpijnen, etc.

Waarom werken met paarden zo fijn is

En wat het paard nu allemaal heeft gedaan als hulpcoach in de sessie…..die is de hele sessie druk bezig geweest met steun geven aan het Slachtoffer, aan Ma en aan mij, zetjes geven om in beweging te komen, troost bieden en allemaal precies op de juiste momenten. Dit zijn van die ervaringen die je echt mee moet maken en nauwelijks te omschrijven zijn wat het doet met je.

Het eindresultaat

Waar het Slachtoffer voor staat dat is en blijft voor mij nog een beetje een raadsel, dat is alleen mijn moeder die daar antwoord op kan geven. Maar de sessie heeft mij wel het inzicht gegeven en laten voelen dat ik de ellende van een ander heb gedragen wat niet van mij is. En het inzicht en de bevestiging dat het gedrag van mijn moeder vooral is ingezet als overlevingsstrategie door haar en voor haar ter bescherming. Ongeacht dat ze daarmee juist nog meer verliest in haar leven dan dat ze zou willen, maar ze kan niet anders. Zolang zij dit niet onder ogen wil zien, kan ik haar niet helpen, kan niemand haar echt helpen. Zij is degene die de eerste stap voor hulp dient te zetten, anders is het trekken aan een dood paard.

En ik……..ondanks dat het voor een omstander mogelijk heftig lijkt wat er gebeurde in de sessie, voelde ik me na de sessie opgelucht, bevrijd en moe. De nawerking van zo’n sessie duurt enkele dagen en soms nog wel langer, ik was de dagen erna ook echt bekaf, opgelucht, een stuk lichter geworden en meer antwoorden rijker. Ik voel die zware ballast die tot vorig jaar droeg tot op de dag van vandaag niet of nauwelijks meer en ik ga niet meer gebukt onder de last van mijn moeder, ook niet met de streken die ze vandaag de dag nog probeert.

Niet iedere paardencoach sessie is zo intens als hierboven is omschreven, het laat je wel zien hoe effectief een trauma opstelling met paard kan werken. Je krijgt dàt te verwerken wat je op dat moment kan dragen, daar zorg ik voor en daar zorgt het paard voor.

Nieuwsgierig wat trauma coaching en paardencoaching voor jou kan doen, neem dan gerust contact met mij op voor een gratis intakegesprek.